Circulair bouwen aan een betere wereld

Circulair bouwen aan een betere wereld

Als we onze planeet en zijn grondstoffen graag willen behouden, zullen we met z’n allen duurzamer en liefst zelfs circulair moeten gaan bouwen. Maar wat is dat eigenlijk, duurzaam bouwen? En hoe weet je of je aannemer, je vloerder of dakspecialist deze technieken in de vingers heeft?

Het valt niet te ontkennen, het bouwen van een woning of flatgebouw is een behoorlijk vervuilende klus die ook nog eens zeer veel energie, grondstoffen en water opslurpt. De cijfers liegen er niet om: ongeveer 40 procent (!) van al het afval in Vlaanderen is gerelateerd aan de bouwsector. De productie van cement is op z’n eentje goed voor ongeveer 8 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Gelukkig beseffen ook steeds meer bouwbedrijven en bouwheren dat het zo niet verder kan. En daarom loopt ‘circulair bouwen’ steeds meer in the picture.

Maar laten we beginnen met het begin: wat is circulair bouwen? Bij circulair bouwen wordt geprobeerd om de grondstoffen en hulpbronnen die nodig zijn om een gebouw op te trekken zo veel mogelijk te ontkoppelen van het eigenlijke bouwproces. Met andere woorden: er worden geen nieuwe grondstoffen gemaakt of ontgonnen, maar gebruikte materialen worden opnieuw ingezet in een nieuw gebouw. Circulair bouwen zet dus heel erg in op recyclage en hergebruik en ontlast zo ons leefmilieu.

Oud idee

Eigenlijk is dit een oud idee dat van onder het stof wordt gehaald. Tot aan het einde van de 19e eeuw was het ontmantelen en hergebruiken van bouwmateriaal een zeer courante praktijk. Gebouwen werden geveild en het gebruikte materiaal werd verkocht om elders opnieuw ingezet te worden. Dat we op een bepaald moment van dat principe afgestapt zijn, heeft een simpele reden: time is money. Gebouwen moeten sinds de 20e eeuw vooral zo snel mogelijk gebouwd worden, om financieel te renderen. Daarom ging men bijvoorbeeld meer en meer materialen aan mekaar vastlijmen, waardoor ze bijna niet meer te scheiden vielen. Het idee om bouwmateriaal te recycleren moest plaatsmaken voor storten en verbranden.

Gelukkig zijn die tijden stilaan voorbij, want circulair bouwen heeft eigenlijk niets dan voordelen: gerecycleerde materialen zijn kwalitatief exact hetzelfde als nieuwe, grondstoffen raken niet uitgeput, het bouwproces verbruikt veel minder water en er wordt veel minder CO2 uitgestoten. Gelukkig beseft ook de bouwsector dit en doet ze daarom al stevige inspanningen. In Vlaanderen wordt bijvoorbeeld vandaag al 90 procent van het bouwafval (staal, hout, bakstenen, gipskarton…) gerecycleerd en op een gecontroleerde manier terug in de economie gebracht. De bouw is op die manier een weg ingeslagen waarop niet meer kan worden teruggekeerd. Bovendien zet ook de overheid sterk in op duurzaamheid en hebben ook consumenten en bouwheren veel meer aandacht voor duurzaam bouwen.

Orderbon

Blijft natuurlijk de vraag: hoe weet je of het gebouw dat je wilt optrekken gebouwd kan worden volgens circulaire principes? Een eerste belangrijke schakel hierin is je architect. Als je hem of haar eerst zelf nog moet overtuigen van het nut van circulair bouwen, is zo’n project gedoemd om te mislukken. De architect zal immers het gebouw zo moeten ontwerpen dat het later gemakkelijk afgebroken kan worden of dat het zonder veel inspanningen een nieuwe functie kan krijgen. Vraag hem dus naar referenties en afgewerkte projecten. Weet ook: sommige bouwsystemen (zoals prefab en houtskeletbouw) laten zich gemakkelijker recycleren dan andere.

De tweede belangrijke partij die moet meewerken zijn uiteraard de vakmensen die je wenst in te zetten. Er bestaan ondertussen al genoeg bouwbedrijven die van circulariteit en ecologisch bouwen hun specialiteit hebben gemaakt. Spreek voor je de orderbon tekent duidelijk met hen af dat je zo veel mogelijk wilt inzetten op natuurlijke, afbreekbare of gerecycleerde materialen en laat hen ook bewijzen dat ze zich daar zullen aan houden. Heel wat leveranciers van bouwmaterialen brengen dit soort materialen meer en meer onder de aandacht en voorzien deze bijvoorbeeld van een speciaal label. 

Tot slot: vaak gaan de principes van circulair bouwen ook hand in hand met energiezuinig, modulair en compact bouwen. Ook dat zijn trouwens uitstekende manieren om onze planeet leefbaar te houden.